Çocuklarda oldukça fazla rastlanılan heyecan türlerinden biri olan öfkeyi, çocuk büyümeye başladıkça öğrenir. Bu öğrenme sonrasında öfke sayesinde neler yapabileceğinin farkına varan çocuk, öfkelendiği zaman tüm dikkatleri üzerine topladığının ve istediklerini rahatlıkla yaptırabildiğini keşfeder.

Kaç yaşındaki çocuklarda öfke nöbeti görülür ?

Genel olarak 2 yaşında başlayan öfke nöbetleri 2.5-3 yaşında zirveye ulaşır ve çocuk 4 yaşına geldiği zaman azalarak yok olur. Bu yaşlarda öfke nöbetlerinin sıklıkla görülmesinin sebebi, bebeğin yapmış olduğu işlerin durdurulması ve izin verilmemesidir.

Henüz gelişimini tamamlamamış ve birçok şeyi daha öğrenmemiş çocuklar için isteklerini ertelemek ve geciktirmek neredeyse imkansız bir durumdur. Bu yüzden istekleri hemen yerine gelmediği zaman oluşan gerilim sonucunda öfke nöbetleri yaşarlar.

Okul öncesi çağlarda neredeyse tüm çocuklarda öfke nöbetine rastlamak mümkündür. Ağlama, yemek istememe, yediğini kusma, somurtma, kimseyle konuşmama, yüksek sesle çığlık atma, kafasına ve vücuduna vurma, eline geçen herşeyi fırlatma gibi durumlar genel olarak çocukların aşırı uyarıldığı (keyifsiz, aç ve yorgunluk) zamanlarda ortaya çıkar.

Öfke nöbeti sırasında ailelere tavsiyeler

Çocuğun yapmış olduğu herhangi bir davranış sonrasında, ailenin tutarlı ve dengeli davranması son derece önemlidir. Bunu yapabilmesi içinse ailenin sakin ve süreklilik içeren bir yapıya sahip olması gerekir. Örneğin bir davranışından dolayı çocuk ödüllendirilir, başka bir gün aynı davranışından dolayı cezalandırılırsa veya bir davranış baba tarafından farklı anne tarafından farklı değerlendirilirse çocuk ikileme düşeceğinden dolayı hangisinin doğru hangisinin yanlış olduğunu anlayamaz. Bu durum çocuğa rehber olacak değerleri olumsuz etkiler.

Öfke nöbeti geçiren çocuk karşısında anne ve babanın tutumu nasıl olmalıdır ? sorusuna cevap verecek olursak işte tavsiyelerimiz aşağıda;

• Öfke nöbetleri genellikle geçici bir durum olduğu için anne ve babanın bunu bilmesi ve sabırlı davranması gerekir. Bu esnada çocuğu sert tavırlar ile zorlamamalı, soğukkanlı ve sakin tavırlar ile gereksiz çekişmelere girmemesi gerekir.
• Kesinlikle öfke nöbeti geçiren çocuk korkutularak ve tehdit edilerek cezalandırılmamalı, öfke sırasında öfkenin geçmesi için makul istekleri dışında tüm istekleri yapılmamalı ve çocuğun öfkesi karşısında ailenin sakin olup öfkelenmemesi gerekir. Öfke geçiren çocuğun asıl sorunu, kendini sakinleştirememektir. Bu yüzden anne ve babanın bu konuda hassas davranarak sakin olması gerekir. Yoksa bu durum karşısında çocuk öfkesi ile beslenerek daha kötü sonuçlar ortaya çıkabilir.
• Öfke sırasında çocuğun öfkeye neden olan kaynaktan uzaklaştırılması uygulanan disiplin yöntemlerinden biridir. Bu gibi durumlarda uygulanacak olan yöntemlerden biri, çocuğun bulunmuş olduğu ortamdan ayrılarak onu kendiyle baş başa bırakmak ve sakinleştiğinde yanına gelmektir. Bazı durumlarda çocuğu sakinleştirmek onun daha fazla hırçınlaşmasına neden olmaktadır. Uygulanabilecek ikinci bir yöntemse, çocuğun bulunduğu mekanın değiştirilmesidir. Eğer çocuğunuz ile dışardaysanız öfke nöbeti geçirdiği sırada onu kucaklayıp farklı mekana gitmeniz en doğrusudur.
• Çocukların öfke nöbetleri sırasında ışık, renk, koku ve ses gibi uyaranlardan faydalanılarak dikkatini hemen başka bir yöne çekmek ve öfkesinin dağılmasına destek olmak yararlı olacaktır.
• Öfke nöbeti geçiren çocuklar, anlayışlı ve sakin anne-babaya ihtiyaç duyarlar. Çocuğunuzun o anki duygusunu idrak ederek, kabul edici bir tutum ile fakat kararlı bir ses tonu kullanmak en doğrusudur.
• Çocuğa karar verme ve seçme şansının tanınması gerekir. Bazı ufak ve ona zarar vermeyecek davranışların tartışmalarında kazanmasına izin vermek farklı ve etkili bir yöntem olabilir.

Öfke nöbetlerini azaltmanın ve önlemenin yolları

• Sizlerin belirlemiş olduğu belli başlı sınırlar dahilinde çocuğun hükümdarlığını sürmesine izin vermelisiniz.
• Çocuğa hayır demek yerine neden yapmaması gerektiğini anlatmanız gerekir.
• Yapmış olduğu olumlu davranışlar ve uymuş olduğu kurallar sonrasında ödül sistemi oluşturmalısınız.
• Seçebileceği ve kendisinin karar verebileceği alternatifler sunmalısınız.
• Çocuğunuzla inatlaşmak yerine onun dikkatini başka yöne çekmelisiniz.
• Ailelerin yapmış olduğu hatalardan birisi de öfke nöbeti sonrasında çocuğa istediğini verirler. Bunu kesinlikle yapmamanız ve çocuğa istediğini vermemeniz gerekir.
• Bazı zararsız davranışları yapma konusunda ona izin verin.
• Çocukların yaşamış olduğu bu dönemler geçicidir ve gelişmesi yönünde oldukça etkilidir. Münkün olduğu kadar bu dönemlerin sağlıklı bir şekilde atlatılması kimlik gelişimi açısından önemlidir.