Bayanların çocuk sahibi olamayacaklarını ya da ne vakte dek çocuk sahibi olabileceklerini belirleyen en mühim etken yumurtalık rezervleridir.

Yumurtalık rezervi fazla miktarda olan kadının yumurtalıklarında hormon üretimi fonksiyonlarını yerine getiren foliküller fazla ve kaliteli olduğu için hamile kalma ihtimali yüksektir. Yumurtalık rezervi bir diğer adı over rezervinin azalmasında etkili olan pek çok etken vardır. Ancak bu etkenlerin en mühimi yaştır. Yaşın artmasıyla bilhassa 35 yaşından sonra yumurtalık rezervinde azalmalar başlar, 40 yaşından sonra bu azalma hepten hızlanır.

Yumurtalık rezervine etki eden faktörler nelerdir ?

• Kanser hastalığının iyileştirilmesinde kullanılan ışın tedavisi veya ilaçlar
• Genetik faktörler (anneanne, anne veya teyze gibi yakın akrabalarda 40 yaşından önce erken menopoz varsa)
• Yoğun sigara kullanımı (günde 10 sigaradan daha fazla)
• Çikolata kisti bulunan hastalarda

yumurtalık rezervinde azalma riski artar.

Yumurtalık rezervini belirlemek için hangi testler yapılabilir ?

Farklı farklı rezerv belirleyici testler vardır. Ancak özellikle en hassas olan 2 adet test bulunmaktadır. Bunlar anti-müllerian hormon ölçümü ve ultrasonda antral folikül sayımıdır. 3. olarak kullanılan test ise daha az hassasiyette olan FSH hormon düzeyidir.

1) Anti-müllerian hormon ölçümü testi

Bu test kanda yapılan bir testtir. Bu testin avantajı adet ile ilgili özel bir zamanlamanın gerekmemesidir ve günün herhangi bir saatinde, açlık veya tokluk farketmeksizin yapılabilir. Özellikle güvenilir bir laboratuarda yapılan anti-müllerian hormon testinin düzeyi eğer düşükse yumurtalık rezervinin düşük olduğundan bahsedilir. Aylar veya kullanılan ilaçların etkisiyle anti-müllerian hormonun değeri etkilenmez dolayısıyla oldukça hassas bir şekilde rezervle ilgili bilgi sahibi olmamızı sağlar.

2) Ultrasonda antral folikül hormon sayımı

Antral folikül sayımı ultrason eşliğinde yapılır. Antral foliküller küçük küçük yumurtalıklarda yer alan potansiyel yumurtada gelişecek olan keseciklerdir. Bu keseciklerin ultrason sırasında özellikle vajinal ultrason sırasında sayılmasıyla rezervler konusunda bilgi sahibi olunur. Her iki yumurtalıkta 6 ya da daha fazla antral folikül sayımı olan hastalarda rezervin normal olduğunu kabul ediyoruz. Eğer sayı 6'dan daha düşükse rezervin düşük olduğu anlamına gelir.

3) FSH hormon düzeyi testi

FSH hormon düzeyinin özellikle adet döneminde bakılması gerekir. Adet dışı dönemde farklı sonuçlar çıkabilir. Aylar arasında farklılık gözlenebilir. Bazı aylar yüksek bazı aylar düşük çıkabilir ama eğer bir kere 10'un üstünde FSH düzeyi varsa rezervin düşük olduğu kabul edilir. FSH düzeyi özellikle kullanılan ilaçlardan, doğum kontrol hapı türevi ilaçlardan etkilenir ve düzeyi düşer ancak 1 kez yüksek saptanıyorsa bu rezervin düşük olduğu anlamına gelir.

Yumurtalık rezervi düşüklüğünün önemi nedir ?

Rezerv düşüklüğü hastanın bir daha gebe kalamayacağı anlamına gelmez. Ama her türlü tedavi yönteminde özellikle tüp bebekde yumurtalıkların verilen yumurtlama ilaçlarına ve yumurta geliştirici ilaçlara cevabının az olacağı, sonuçta da elde edilen yumurtanın yaşıtları olan diğer hastalara göre daha az olacağı anlamına gelir. Yumurta rezervi problemi tekrarlayıcıdır. Kesin bir tedavisi yoktur. Mücadele edilmesi zor bir durumdur. O yüzden eğer ki hastalara rezerv düşüklüğü saptanıyorsa vakit kaybetmeden çiftlerin tüp bebek merkezine başvurmaları tavsiye edilir.