Anne babaların en çok şikâyet ettiği ve zor durumda kaldığı konulardan biridir.

Ancak bu konunun cevabını kısaca ve formül olarak vermek zordur. Çünkü her çocuk yapı olarak birbirinden farklıdır. Ayrıca öfkenin nedeni yaşa göre de değişmektedir.

Konunu daha iyi anlaşılması için maddeler halinde yazmak daha doğru olacaktır.

Çocuk öfkelendiğinde tavrımız nasıl olmalı?

1-  Öncelikle öfke bir mesaj oluğunu bilmeliyiz. Öfke bize bir şeyin ters gittiğini ve bunun düzeltilmesi gerektiğinin mesajını verir. Birçok anne baba bu mesajı anlamak yerine çocuğun öfkesini bastırmaya çalışıyor. Öfke normal bir duygudur. Bu nedenle onun nedenlerini anlamak ve nedenine göre çözüm üretmek gerekir.

2-  Öfke krizi esnasında nasihat yada tehdit faydalı olmayacaktır. Hatta öfkesini arttırabilir. Yaşı sizi anlamaya müsait ise öfkesi dindikten sonra onu dinleyeceğinizi söyleyebilirsiniz. Ancak öfkesi yatışsın diye o anda istediğini yapmak yerine daha sonra (eğer isteği de sizce de makul ise) yerine getirilebilir. Anında yerine getirilen istekler daha sonraki öfkeleri alışkanlık haline getirebilir.

3-  Her öfke farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Bu nedenle öfkenin kaynağını anlamak gerekir. Kaynağına göre ortaya konan çözüm daha doğru netice verecektir.

Örnekler; (Çözümler de örnektir. Çünkü çözümler, çocuğun yapısına göre de değişebilir)

Örnek1- Çocuk bir işi kendi yapmak isteyebilir. (Muhtemel çözüm, bu istek makul ve tehlikesiz ise ona izin verebilirsiniz.)

Örnek2- Çocuk ile markete gittiniz ve her şeyden istiyor. Haklı olarak almıyorsunuz. Öfke krizine girdi. (Muhtemel çözüm, öncelikle tok olarak markete gidilebilir. Çocuk mutlaka bir şeyler isteyeceğini öngörerek ona markete gitmeden önce bir tek tercihi olduğu  konusunda anlaşılabilir. Muhtemelen çocuk yinede zorlayacaktır. Ama kararlılığınız ve sakinliğiniz birkaç uygulamadan sonra neticesini verecektir.)

Örnek3- Eve gitme zamanı geldi. Ama çocuk parkta oynamak istiyor. Ve gitmemek için öfke krizine giriyor. (Muhtemel çözüm, 5-10 dakika öncesinde çocuğu duruma hazırlamak faydalı olacaktır. “5 dakika sonra eve gideceğiz. Tamam mı oğlum?” şeklinde uyarınız onu bir sonraki adım için hazırlayacaktır. )

Örnek4- Çocuk sizin tercih ettiğiniz elbiseyi giyinmek istemiyor. Sizin ısrarınız sonucu öfke krizine giriyor. (Muhtemel çözüm, çocuğa 2 yada 3 seçenek sunabilirsiniz. Sizin için de makul olacak 2-3 giysiden birini kendisinin seçmesi çocuğu muhtemel öfkesini engelleyecektir.)

4-  Yaşa göre öfke nedenleri değişir. Örneğin 1,5-3 yaş arası öfke dışarından gözlemlendiğinde belli bir mantığı olmayabilir. Aslında bir mantığı var. Çocuk yürümeye, anne babasından bağımsız hareket etmeye başlamıştır. Hızlı gelişim içindedir. Ancak henüz her şey yabancı ve anlamlandırılması gerekiyor. Bir nevi birinci ergenlik diyebiliriz. Bu durumda çocuk her şeyi denemek, kendi yapmak ve bağımsız olmak ister. Ancak yaşı buna müsait olmadığı için öfkesi ortaya çıkmaktadır. Anne baba bu dönemde sakince onu dinlemesi , yatıştırması zamanla bu durumun geçmesini sağlayacaktır.  (Ayrıca ergenlikte de farklı nedenler ile yaşanan öfke var. Konu uzun. Başka bir yazıda yazmaya çalışırız)

5-   1,5-3 yaş arası çocukların sinirlenmesinin diğer bir nedeni de isteklerini anlatabilecek dil becerisine henüz gelmemiş olmasıdır. Aslında çocuk anlatmaya çalışıyor. Ama anlatamadıkça öfkesi artıyordur. Bu durumun önüne geçmek için çocuğun konuştuğunda sözü kesilmemesi ve anlamaya çalışılması gerekir. Ayıca çocuğun kendisiyle sohbet edilerek, masal okuyarak ve kendimiz de düzgün, kısa ve net cümleler kurarak çocuğun dil gelişimine yardımcı olmalıyız. Zamanla dil becerisi gelişen çocuk öfkesi de buna bağlı olarak azalacaktır.

6-  Öfkeye duygusal gerilimler neden olabilir. Örneğin kardeş kıskançlığı, okula yenibaşlamanın getirdiği stresler, aile içi problemler vb. (Bu konular da nasıl davranılması gerekeceğini daha sonra ayrı başlıklarda değerlendirilmesi gerekir)

7-   Öfke nöbetlerinin tamamı olmasa da bir kısmı önceden tahmin edilebilir(Öngörülebilir). Bu nedenle öfkeye neden olabileceğimiz durumlar için önceden tedbir almak faydalı olacaktır. Örneğin; iki küçük çocuk oyun oynarken oynasınlar diye bir oyuncak götürüp vermek birinin yada ikisinin öfke krizine girmesine nende olabilir. Bu durumda yapılabilecek en iyi şey, ya hiç oyuncak vermemek yada ikisine de benzer yada aynı oyuncaktan vermektir.

Öfke zamanla biteceğini düşünerek panik yapmamalıyız. Sizin sakin ve kararlı çözüm yaklaşımlarınız çocuğa da model olacaktır. Ancak tüm çabalarınıza rağmen çocuğunuz da bitmek bilmeyen bir öfke varsa ve kendine de zarar verecek boyutlar da ise bu durumda bir uzmandan yardım almanızda yarar olabilir.